De christelijke connectie bij Dexia

De voorbije dagen laaide het debat op over de aanwezigheid van politici in het Dexiadossier. Kop van jut was Jean-Luc Dehaene, die in deze context toch vooral als een ex-politicus omschreven moet worden. Maar achter de brede rug van Dehaene bleef de bestuurdersverantwoordelijkheid van flink wat actieve politici uit de Belgische politiek onvermeld. Zelfs voor de doorgewinterde loodgieter uit Vilvoorde was dat meer dan een brug te ver.

Het is blijkbaar een constante in dit verhaal: telkens opnieuw wordt het foute debat gevoerd. Zo ook in het Vlaams Parlement, waar deze week in alle hevigheid werd gedebatteerd. In 2008 al legde de Vlaamse Regering het voorstel op tafel om de bank Dexia in drie onderdelen te splitsen. Splitsen als oplossing. Helaas bleef de federale regering Oost-Indisch doof, maar vroeg ze de Vlaamse Regering wel telkens bij te springen voor het geheel, de Dexia Holding. Een erg Belgisch verhaal dus, waarbij Vlaanderen zich verantwoordelijk opstelde. Helaas werd dit debat niet gevoerd.

Wel gingen de poppen aan het dansen toen de verantwoordelijkheid van de verschillende bestuurders in de raden van bestuur ter sprake kwam. Met hand en tand verdedigden de traditionele partijen hun partijbelang en nog meer hun zuilbelangen. Wroeten in het verleden van de vervlechting tussen bancaire politiek en de harde cashbelangen van zuilen zoals de christelijke arbeidersbeweging is not done. Een schuldbelijdenis is immers op zijn plaats: zij die vandaag roepen dat het allemaal de schuld van de banken is, hebben het voorbije decennium vrolijk meegedanst op de golven van het financieel kapitalisme.

Om meer dan een reden kreeg Dehaene onterecht de volle lading. Want buiten Dexia Holding waren er ook nog de bestuurders van Dexia Bank België die de andere kant uitkeken toen miljarden euro's van de spaardeposito's uit de bank werden verschoven richting Frankrijk. Al drie jaar voor het uitbreken van de financiële crisis zette een interne audit het licht op oranje. Als bestuurder draag je dan mee de verantwoordelijkheid voor een transfer, ditmaal naar Frankrijk.

Maar laat ons dus vooral niet de indruk wekken uit te zijn op de koppen van de burgemeesters van Antwerpen, Bergen of Zaventem en ons beperken tot enkele nuchtere beschouwingen over de aanwezigheid van actieve politici in de raden van bestuur van financiële instellingen.

Politici hebben als eerste taak het bewaken van het algemeen belang. In welbepaalde gevallen kan het net nodig zijn om daarvoor zitting te hebben in een beheerraad. Bijvoorbeeld als de overheid een participatiemaatschappij opricht om maatschappelijk verantwoorde investeringen te doen. Of in bedrijven die een zekere publieke dienstverlening doen. In een dergelijk geval is het zelfs goed dat het beheersorgaan is samengesteld als een weerspiegeling van de maatschappij. Al moet er ook in deze hypothese in de eerste plaats uitgegaan worden van de expertise van de aangeduide bestuursleden. Tot nog toe werd zo'n zitje door de traditionele partijen al te vaak gebruikt als een extra beloning of troostprijs voor partijgenoten. Dat komt nog het meest pijnlijk tot uiting in de Gemeentelijke Holding.

Het is niet abnormaal dat politici deel uitmaken van die raad van bestuur omdat er belastinggeld in omging. Helaas primeerde de bancaire insteek gecombineerd boven het algemeen belang. Het opstrijken van beleggingswinsten vraagt nu eenmaal minder politieke moed dan ook op lokaal niveau de nodige saneringen door te voeren in de financiën van steden en gemeenten. Nochtans werd in het Vlaams Parlement nog maar eens bevestigd dat het niet de opdracht is van lokale overheden om zich bezig te houden met risicovolle beleggingen. De bestaansreden van de Gemeentelijke Holding is daarmee dan ook verloren gegaan.

Zuilenkamaraden

En in het nog te voeren debat in de Kamer kan niet rond de christelijke connectie gekeken worden. Als een soort van piramideconstructie (regering, Arco en door ACW'ers bevolkte raden van bestuur) had die zich binnen Dexia verankerd. Met regeringssteun, medestanders op sleutelposities en informatie uit eerste hand was Arco dan ook een 'buitengewoon' aandeelhouder. De connectie heeft Fortis overtroefd, een eerste redding van Dexia overleefd en wil nu 'inkantelen' in Dexia Bank België. Maar daarover is echter nog lang niet het laatste woord gezegd. Aansprakelijkheid, verantwoordelijkheid, gelijkheid van aandeelhouders en mogelijke belangenvermenging zullen eerst grondig moeten worden uitgeklaard.

Onze conclusie is in elk geval dat actieve politici en hun zuilenkameraden niet thuis horen in de raden van bestuur van financiële instellingen en beursgenoteerde bedrijven. Als de traditionele partijen echt iets willen doen aan politieke vernieuwing ligt hier een kans die ze niet kunnen negeren. Politici en hun entourage hebben immers de plicht om het algemeen belang voorop te stellen wars van particulier of zuilenbelang. Benieuwd of de nationalisering van de Dexia Bank geen nieuwe verleidingen creëert.