’De vulkaan komt tot uitbarsting’

’De frustraties over de institutionele wanorde stapelen zich op’, zeggen de N-VA’ers Matthias Diependaele en Sander Loones. Ze zetten het confederalisme weer bovenaan op de politieke agenda.

Kordaat zet Sander Loones de Vlaamse Leeuw naast de sofa in het Brusselse kantoor van N-VA-voorzitter Bart De Wever, waar hij naast Vlaams fractieleider Matthias Diependaele gaat zitten. ‘Het is een historische vlag, Volksunie-voorman Hugo Schiltz heeft er nog mee door de straten gelopen’, zegt Loones, behalve Europees Parlementslid ook ondervoorzitter van de N-VA. Het punt is daarmee al bij voorbaat gemaakt: de N-VA zet het Vlaams-nationalisme weer bovenaan op de politieke agenda.

De N-VA stapte nochtans in de federale regering met de belofte vijf jaar lang te zwijgen over communautaire hervormingen. ‘We leggen niets op de regeringstafel, maar we bereiden ons wel voor op de verkiezingen van 2019’, zegt Diependaele. In de werkgroep Objectief V vullen hij en Loones de communautaire standpunten verder in. ‘De zesde staatshervorming van de regering-Di Rupo was voor ons de laatste’, zeggen de twee, die voor het eerst nadrukkelijk naar buiten treden. ‘De mensen zijn het beu te betalen voor hervormingen die uit stukjes en brokjes bestaan, die alles complexer maken en geen echte oplossing zijn. Wij willen iets anders: het confederalisme.’

Op het moment dat de N-VA het minder goed doet in de peilingen roert u de communautaire trom. Hoe geloofwaardig is dat?

Matthias Diependaele: ‘Wij hebben het communautaire nooit losgelaten. Maar in 2014, bij de regeringsvorming, stonden we voor de keuze. Lieten we toe dat er een regering-Di Rupo II werd gevormd? Of kozen we voor een centrumrechtse regering die het beleid voert dat de Vlaming al jaren wil? We hebben voor het tweede geopteerd, maar dat impliceerde dat we in die regering geen communautaire eisen op tafel zouden leggen.’

Sander Loones: ‘Daarom is de partij niet veranderd, hè. We zijn en blijven Vlaams-nationalisten. En we staan niet alleen met onze kritiek. Fons Leroy, de topman van de Vlaamse arbeidsbemiddelingsdienst VDAB, heeft vorige week nog gepleit voor een nieuwe staatshervorming om het arbeidsmarktbeleid efficiënter te maken. Zijn Waalse tegenhangster deed krek hetzelfde. Ze erkennen dat de zesde staatshervorming een bric-à-brac was die alles nog veel moeilijker heeft gemaakt. We geloven dat het confederalisme, waarbij Vlaanderen het helemaal voor het zeggen krijgt over zijn sociale zekerheid en fiscaal beleid, de enige oplossing is.’

Dat was toch ook het N-VA-standpunt bij de verkiezingen van 2014? Het communautaire belandde evenwel in de koelkast.

Loones: ‘Het zit niet in de koelkast, het zit in de oven. Zodra het gaar is, gaan wij het serveren.’

Diependaele: ‘PS-politica Laurette Onkelinx spreekt nu al over la flamandisation van het federale beleid. Met het akkoord over de artsenquota bijvoorbeeld werken we op federaal niveau oplossingen uit die ingaan tegen wat de PS wil. We zijn ervan overtuigd dat ze zo op den duur liever haar eigen koers vaart.’

Zal PS-voorzitter Elio Di Rupo niet eerder een federale regering zonder de N-VA proberen te vormen dan in te stemmen met het confederalisme?

Loones: ‘Er is een ontegensprekelijk Waalse regionale tendens merkbaar bij de PS. Waals minister-president Paul Magnette (PS) hamert erop dat de Walen trots moeten zijn op wie ze zijn. Bij de goedkeuring van het Europees-Canadese vrijhandelsverdrag, waarbij Wallonië ging dwarsliggen, hebben we dat gemerkt. Er ontstaat een Waals nationalisme, wat we toejuichen.’

Diependaele: ‘Nu al blijken we enkel een federale regering te kunnen vormen door een van de twee democratieën buitenspel te zetten. In de regering-Di Rupo werd tegen een Vlaamse meerderheid in geregeerd, deze regering wordt maar gesteund door een kwart van de Walen. Daar ben ik écht niet blij om en het bewijst dat dit land niet werkt. Daarom is het confederalisme ook in het voordeel van Wallonië, want dan krijgen de kiezers het beleid waarvoor ze hebben gestemd. Ze kunnen hun eigen keuzes maken, maar ze zullen daar zelf het geld voor moeten uittrekken.’

De PS zal toch nooit willen dat Wallonië verarmt?

Loones: ‘Ik geloof niet dat de Franstalige socialisten willen dat Wallonië eeuwig van transfers afhankelijk is. Maar het wordt inderdaad een grote uitdaging om het vertrouwen te winnen. Ik hoor bij heel wat Franstalige politici de vrees dat we de solidariteit tussen Vlaanderen en Wallonië per direct willen doorknippen. Dat is echter ons verhaal niet, we zijn voor solidariteit. Maar geen solidariteit zoals die vandaag bestaat, waarbij een zak geld wordt verschoven waarvan niemand weet hoe groot hij is en die niet aanzet tot het opnemen van verantwoordelijkheid.’

Voert de N-VA gesprekken met de Franstaligen over het confederalisme?

Diependaele: ‘We praten met iedereen die oren heeft naar ons verhaal. Al richten we ons natuurlijk in de eerste plaats op de Vlamingen. We willen hen duidelijk maken dat het confederalisme in het voordeel van hun portemonnee en hun welvaart is. Het confederale Vlaamse beleid moet leiden tot lagere belastingen en meer welvaart.’

Is een verdere regionalisering wel altijd de oplossing? Kijk naar de heibel over de geluidsnormen in Brussel, die in een patstelling tussen de deelstaten is verzand.

Loones: ‘Gelooft u nog maar één seconde dat de problemen al lang zouden zijn opgelost als de geluidsnormen een bevoegdheid van de federale regering waren? De tegenstelling tussen de partijen zou ook daar tot een botsing leiden. Dit probleem kunnen we enkel oplossen door de deelstaten de gevolgen van hun keuzes te laten dragen. Brussel kan het zich nu permitteren lastig te doen over de geluidsnormen en zo jobs op het spel te zetten doordat het de gevolgen niet draagt als die banen zouden verdwijnen. De werkloosheidsuitkeringen worden immers door de federale overheid betaald, en niet door Brussel.’

In een confederaal België gaat elke deelstaat toch nog meer op zijn eigen gelijk kamperen?

Loones: ‘Nee. Als Brussel jobs op de luchthaven verloren laat gaan, zal het zelf de werkloosheidsuitkeringen moeten uitbetalen. En wat gaat het dan doen? Ik denk dat het dan wél zijn verantwoordelijkheid zal opnemen.’

Om het confederalisme door te voeren hebt u ook in Vlaanderen bondgenoten nodig. Die zijn er toch niet?

Diependaele: ‘Je hebt zelden bondgenoten voor de verkiezingen. Maar veel politici delen onze analyse. Open VLD’er Karel De Gucht noemde België ooit een permanente diplomatieke vergadering. We zullen zien hoe de kiezer de kaarten schudt. Al zijn we er gerust op: de frustraties over hoe nu door de institutionele wanorde bestuurd moet worden, stapelen zich op en die vulkaan zal uitbarsten.’

Loones: ‘Als we nog maar de kleinste opening zien en de partners ervoor vinden, zullen we het confederalisme invoeren. De geschiedenis leert dat als de Vlamingen iets echt willen, het er komt.’

Is een meerderheid van de Vlamingen dan voor een onafhankelijk Vlaanderen?

Diependaele: ‘Dat is de grote contradictie: een meerderheid van de Vlamingen is tegen, maar een meerderheid vindt evengoed dat Vlaanderen meer bevoegdheden moet krijgen.’

Loones: ‘Vraag de Vlamingen of ze willen dat de PS het asielbeleid van staatssecretaris Theo Francken (N-VA) mag terugdraaien. De overgrote meerderheid zal zeggen van niet. Het confederalisme is de beste manier om te vermijden dat de PS dat beleid kan terugdraaien.’

Moet de grondwet al voor de verkiezingen worden ontgrendeld om het confederalisme mogelijk te maken?

Loones: ‘Er mag geen enkele blokkade of drempel zijn om in een volgende legislatuur over de invoering van het confederalisme te praten. De kiezer moet zich ongegrendeld kunnen uitspreken over ons project.’

Bron: De Tijd, Wo. 03 Mei 2017, Pagina 4